รถไฟฟ้า... น่าใช้จริงหรือ (ระวังถูกหลอก)

โดย...อ. ไมตรี ทรัพย์เอนกสันติ

เชื่อว่า ปลายปีนี้หรืออย่างน้อยปีหน้า กระแสรถไฟฟ้าจะมาแรง ยิ่งได้ข่าวว่า ทางรัฐบาลเองก็พยายามหามาตรการ ทางภาษีมาช่วยรถที่อนุรักษ์ ประหยัด พลังงานและเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม ก็ยิ่ง ช่วยกดราคาของรถไฟฟ้าลงมาได้

ยี่ห้อที่จะออกจำหน่ายในบ้านเราคือ

1. Toyota รุ่น Camry Hybrid คือใช้ เครื่องยนต์ปกติ ทำงานประสานกับ มอเตอร์ไฟฟ้า ราคาเคาะออกมาแล้ว คาดว่าอยู่ที่ 159,900-1,900,000 บาท
2. ทราบว่า Toyota อัลพาด ที่ใช้ เครื่องยนต์ไฮบริดก็ได้นำเข้ามาขายแล้ว (เกรย์มาร์เก็ต)
3. Honda Insight Civic (ตัวเครื่องยนต์ ประมาณ 1400 CC แต่ถ้าทำงานร่วมกับ มอเตอร์ไฟฟ้าจะได้เกือบ 100 แรงม้า) ประหยัดน้ำมันได้ 23.9 กิโลเมตรต่อลิตร อายุแบตเตอรี่ 15 ปี

4. ได้ข่าวว่าทาง KIA จากเกาหลีก็ เตรียมเข็นรถ Hybrid ออกมาเล่นเช่นกัน 5. ค่าย Mitsubishi ที่ญี่ปุนกำลังจะวางตลาดรถเก๋งเล็กไมโครระบบ Hybrid เช่นกัน

                ก่อนหน้านี้ ที่ญี่ปุ่นและอเมริกา ค่าย Toyota ก็วางตลาด Prius มาหลายปีแล้ว รวมทั้ง Honda (ไม่ขายแต่ให้เช่า) ตัวถังเป็นรุ่น CRV

                สาเหตุที่ถึงเวลารถไฟฟ้าจะออกสู่ตลาดได้อย่างจริงจังเป็นกิจลักษณะเสียที หลังจากชิมลางกันหลายปี น่าจะเป็นเพราะว่า ตอนนี้ค่ายญี่ปุนสามารถแก้ปัญหาเรื่องแบตเตอรี่ที่จะจ่ายไฟให้ กับมอเตอร์ไฟฟ้าได้แล้ว ปัญหานั้นคือ “อายุการใช้งานของ แบตเตอรี่ ขนาดและน้ำหนักของแบตเตอรี่ สุดท้ายคือ ราคาของ แบตเตอรี่เมื่อต้องเปลี่ยนถ่าย”

                ข่าวล่าสุด อายุการใช้งานทำได้ถึง 15 ปีแล้ว ซึ่งถือว่า พอ เพียงสำหรับการใช้งานรถ 1 คัน ขณะที่สภาพอื่นๆ ของรถน่าจะ โทรมเหมือนกันอยู่แล้ว อย่างไรก็ตาม ต้องตระหนักไว้ด้วยว่า อายุการใช้งานของแบตเตอรี่ขึ้นกับการใช้งานจริงๆ ด้วย รวมทั้ง สภาพแวดล้อม ยิ่งบ้านเราอยู่ในเขตร้อนขึ้น การจราจร (โคตร) ติด น่าจะมีผลอย่างสำคัญบั่นทอนอายุใช้งานของแบตเตอรี่ด้วย

                ขนาดและน้ำหนัก ล่าสุด ผู้ผลิตแบตเตอรี่ของญี่ปุนสามารถ ลดขนาด และน้ำหนักของแบตเตอรี่ลงได้มาก ด้วยการใช้ เทคโนโลยีนาโน

                ราคาของแบตเตอรี่ เมื่อปัญหา 2 ข้อแรกถูกแก้ได้ ผู้ผลิต รถยนต์ย่อมมองออกว่า มีความเป็นไปได้ที่จะเข็นรถไฟฟ้าไฮบริด ออกสู่ตลาดได้แล้ว โดยเงื่อนไขอยู่ในเกณฑ์ที่ผู้บริโภคยอมรับได้แล้ว ทำให้ผู้ผลิตแบตเตอรี่เห็นศักยภาพของตลาดที่น่าจะสุกใส โดยเฉพาะเป็นแบตเตอรี่ที่ใช้แล้วหมดต้องเปลี่ยนถ่าย (consume) สามารถขายต่อเนื่องได้แบบไม่รู้จบ ทางผู้ผลิตแบตเตอรี่ ไม่ว่าจะ เป็น Hitachi, Sanyo และ Panasonic ฯลฯ จึงกล้าที่จะทุ่มลงทุน ผลิตทีละเยอะๆ (mass) และได้ประโยชน์จากแง่ economical of scale (ผลิตมากถูกลง)

                ด้วยเหตุนี้ ทำให้ราคาต่อหน่วยของแบตเตอรี่ถูกลงมาก เมื่อ เทียบกับเมื่อ 5-6 ปีที่แล้ว อย่างกรณีแบตเตอรี่ของรถยนต์ Honda CRV ไฮบริดที่ราคาแบตเตอรี่แพงกว่าตัวรถทั้งคัน (บริษัทจึงไม่ ขายรถแต่ให้เช่าแทน) แต่ปัจจุบันทาง Toyota อ้างว่า ค่าเปลี่ยน แบตเตอรี่ของ Camry Hybrid น่าจะไม่เกิน 4~5 หมื่นบาท ก็ถือว่า รับได้

                อย่างไรก็ตาม ปัญหาเรื่องแบตเตอรี่ จะไปโผล่อีกทีกับตลาด รถยนต์ไฮบริดมือสอง เพราะผู้ชื้อจะต้องเปลี่ยนแบตเตอรี่ใหม่อีก หลายหมื่นบาทอยู่ ไม่ใช่แค่เพียงค่าตัวรถอีกต่อไป

                ในเรื่องข้ออ้างการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมและอากาศเป็นพิษ ซึ่งโอเค รถไฮบริดปลดปล่อยก๊าซมลพิษน้อยกว่าเครื่องยนต์โดดๆ แน่ แต่อย่าลืมว่า อีก 15 ปีหลัง เมื่อต้องโละทิ้งแบตเตอรี่เดิมทีหนึ่งเป็นโหลทั่วประเทศหรือทั่วโลก ขยะอีเล็กทรอนิกส์จะกองเป็น ภูเขาขนาดไหน ยิ่งแบตเตอรี่เป็นขยะที่กำจัดได้ยากที่สุดด้วย ลำพังแบตเตอรี่จากเครื่องเล่นพกพาสารพัด, จากโทรศัพท์มือถือ, จากโน้ตบุ๊ก ก็กองท่วมเป็นภูเขาอยู่แล้ว (โดยไม่ได้รับการกล่าวถึง หรือตื่นตระหนักเท่าที่ควร)

                ปัญหาข้อต่อไป ก็คือ อันตรายจากไฟดูดตาย เมื่อใครเข้าไป ช่วยรถไฮบริดที่เกิดอุบัติเหตุ เพราะแรงดันไฟฟ้าที่ใช้กับรถยนต์ ไฮบริดร่วม 700 VDC ไม่ใช่แค่ 12-14VDC แบบรถเครื่องยนต์ปกติ ในอเมริกามีความพยายามรณรงค์ให้ติดป้ายชัดๆ เพื่อบอกว่า รถ คันนี้เป็นไฮบริดหรือไม่ เพราะดูจากภายนอกเหมือนเครื่องยนต์ ปกติ

                ปัญหาต่อไปคือการใช้งานจริง เพื่อนผู้เขียนอยู่ทีชิคาโก สหรัฐฯ ให้ข้อคิดว่า รถไฟฟ้าไฮบริดไม่น่าจะเหมาะกับบ้านเราที่ จราจรติดขัดมาก และ “ติดนาน” ไม่เหมือนสหรัฐฯ ที่รถติดก็จริง แต่จะเป็นช่วงสั้นแล้ววิ่งฉิวยาวตลอด เพราะอย่าลืมว่า ขณะรถวิ่ง ข้าหรือคลานติดแช่นาน มอเตอร์ไฟฟ้าจะเป็นตัวขับเคลื่อนรถ แทนที่เครื่องยนต์ปกติ

                กรณีบ้านเราในย่านธุรกิจกลางกรุง เช่น เยาวราช, เจริญกรุง, อโศก, ลาดพร้าว, สีลม, สาธร, สุขุมวิท หรือ สยาม ฯลฯ ก็รู้ๆ กัน อยู่ว่า โคตรติด เป็นอันว่า รถจะวิ่ง (คลาน) ด้วยมอเตอร์ไฟฟ้า จากแบตเตอรี่แทบตลอดเวลาเป็นชั่วโมงๆ (เคยไหม...จากเอ็มโพเรียม สุขุมวิท 24 มาถึงลาดพร้าวแค่ซอย 41 ‘ภาวนา’ ใช้เวลา 2 ชั่วโมงครึ่ง...!) ไม่นับรถติดจากอุบัติเหตุ (เกิดบ่อย), ติดจากรถนำขบวนบุคคลสำคัญ, จากรถไฟ หรือจากม็อบ เป็นอันว่า วันๆ แทบจะวิ่งด้วยมอเตอร์ไฟฟ้าตลอดทั้งวัน ดึงไฟจากแบตเตอรี่ตลอด มีความเป็นไปได้ว่า การชาร์จกลับเข้าแบตเตอรี่คืน (ขณะ วิงด้วยเครื่องยนต์ปกติ) จะไม่พอใช้ โอกาสที่รถจะตายเพราะ แบตเตอรี่หมดหม้อกลางถนนใหญ่ไม่ใช่เรื่องที่เป็นไปไม่ได้ และ คงจะได้พบมากขึ้นๆ ประเด็นนี้ไม่เห็นมีใครพูดถึง ทาง Toyota เองก็โฆษณานำร่อง Camry Hybrid แต่ในแง่การทำงานของระบบ และประสิทธิภาพที่เหนือกว่า ก็ขอฝากให้ทางค่ายรถลองเอาไป คิดดูว่า ความจริงคืออะไร ล่าสุดโฆษณาให้คุณปราจิน เอี่ยมลำเนา นายใหญ่ค่ายกรังปรีส์ช่วยออกมายืนยันว่า ท่านเคยใช้รถ ไฮบริดนำเข้าก็ไม่พบปัญหาเรื่องแบตเตอรี่

                ประเด็นสุดท้าย รถไฮบริดที่ใช้มอเตอร์ไฟฟ้าช่วยเสริมการ ทำงานของเครื่องยนต์ปกติ ทำให้ได้แรงม้าสูงขึ้นอีกพอสมควร แม้ตัวเครื่องยนต์จะมีความจุซีซีต่ำ พูดตามตรง ผู้เขียนไม่ค่อยไว้ใจระบบคอมพิวเตอร์ที่ใช้ควบคุมการทำงานของรถไฮบริด ขนาดยานแชลเลนเจอร์ที่ว่ารอบคอบสุดๆ ยังระเบิดได้หลังจาก เกาะจรวดยิงขึ้นจากฐานแค่ 13 วินาที ผลคือ นักบินอวกาศตาย เรียบ

                เมื่อ 50 ปีที่แล้ว นักวิทยาศาสตร์เขียนโปรแกรมเป็นมดไต่ กระจาย ก็ปรากฎมดแปลกปลอมขึ้นมาที่เขาไม่ได้เขียนโปรแกรม ให้เกิดขึ้น ใครเคยเอาคอมฯ สำหรับรถไปลงรถคงตระหนักดีว่า ระบบไฟของรถยนต์มีผลมหาศาลขนาดไหนต่อคอมฯ อีกทั้งต่อไป มีการส่งคลื่นความถี่สูงระบบ Blutooth เชื่อมต่อระบบมือถือกับ เครื่องเสียงรถยนต์, จะมีการผลิต PC ติดรถออกมาอย่างจริงจัง, ระบบรับสัญญาณดาวเทียมในรถ และระบบมือถือ WiMAX ฯลฯ สิ่งเหล่านี้ล้วนก่อกวนการทำงานุของคอมพิวเตอร์ที่ควบคุมการทำงานของระบบ Hybrid ของรถทั้งนั้น

                จะเกิดอะไรขึ้น ถ้ามอเตอร์ไฟฟ้าทำงานย้อนกลับ แทนที'จะ ช่วยแรงฉุดให้แก่เครื่องยนต์ กลับเป็นสวนทาง, ต่อต้านในทิศตรง ข้าม รถกำลังวิ่งอยู่ดีๆ มิชะงักทันที กระเด็นออกนอกทางไปเลย หรือมีใครมือบอน เอาเครื่องสกัดมือถือยิงสัญญาณกวนใส่รถ คุณ คอมฯ ที่ทำงานของรถไฮบริดไม่เป๋เดี้ยงไปเลยหรือเอ๋อรับประทาน สั่งมอเตอร์วิ่งสวนกลับ รถก็กระเด็นตกถนนได้เลย (เครื่องกวนอีเล็กทรอนิกส์ดังกล่าวมีขายที่ฮ่องกง, จีน ถ้ามีพลังสูงๆ ตำรวจอเมริกันมีใช้อยู่ ไว้ยิงจากเฮลิคอปเตอร์ใส่รถของ อาชญากร หรือพวกรถซิ่งที่กำลังหนีการจับกุม ทำเองก็ไม่ยาก เป็นเครื่องสร้าง pulse แรงสูงเท่านั้น จริงๆ แล้วเจ้าหน้าที่ตำรวจบ้านเราน่าจะนำมาใช้กำหราบพวกโจ๋รถซิ่งทั้งหลาย)

                ที่ถูกต้องแล้ว วิศวกรต้องค้นคว้าเพื่อผลิตอุปกรณ์ซุปเปอร์คาปาซิเตอร์ให้ได้ เพื่อชาร์จไฟเข้าไปเก็บไว้แทนการใช้แบตเตอรี่ เพื่อ หลีกเลี่ยงปัญหาขยะแบตเตอรี่ พวกโทรศัพท์มือถือ เครื่องเล่นพกพาทั้งหลาย ก็ควรคิดในแนวเดียวกันนี้ ไม่เช่นนั้น มันก็แค่หนีปัญหาหนึ่งไปเจอปัญหาอีกอย่างหนึ่งแบบไม่รู้จบเท่านั้น