Dolby Atmos (ไร้สาระ พาลงเหว)

โดย...อ. ไมตรี ทรัพย์เอนกสันติ

ในวงการเครื่องเสียงโฮมเธียเตอร์ มีฟังก์ชั่นไร้สาระเยอะมากที่มากับรีซิฟเวอร์ เซอราวด์ (AV แอมป์) ไม่ว่าการจำลองสนามเสียงของห้องฟังระดับโลกระดับชาติโน่นนี่ (DSP Sound Field) ซึ่งเอาเข้าจริงก็ไม่เห็นมีใครใช้ ถามคนที่เคยลองใช้ บอกเป็นเสียงเดียวกันว่า เสียงเลอะเทอะ ไม่ใช้ดีกว่า เมื่อ 30 ปีที่แล้วมีความพยายามปลุกกระแส แต่ 10 ปีให้กลังก็จ๋อย ไม่มีใครใช้ เกือบ 10 ปีที่ผ่านมาก็พยายามปลุกกระแส การเพิ่มลำโพงคู่หน้าอีก 1 คู่ (FRONT) แต่ผ่านวงจร DSP (DIGITAL SIGNAL PROCESSING) เพื่อจำลองสนามเสียงให้เหมือนถูกยกสูงขึ้นกว่าระดับสายตา เรียกร่องเสียง/ลำโพงชุดเพิ่มนี้ว่า LFH (LEFT FRONT HIGH) และ RFH (RIGHT FRONT HIGH) ซึ่งปลุกป้ำกันอยู่ 1 ปีก็จอด ผู้บริโภคไม่เอาด้วย เพราะแค่ 5.1 CH ลำโพงก็วางเต็มห้องแล้ว ยังมาปลุกกระแส 6.1, 7.1 CH กันอีก แถม LFH, RFH อีก มันไม่ใช่ห้องฟัง(ที่บ้าน)แล้ว ลำโพงยั้วเยี้ยเกะกะเต็มห้องไปหมดยังกับร้านขายลำโพง ไม่มีทางผ่านการอนุมัติจากผ.บ.ท.บ.บ้าน(เมีย) แน่นอน ก็จอดไปอีก ซึ่งในแง่ความจริง เมื่อติดตั้ง (set up) ชุดเซอราวด์ 5.1 CH ดีๆก็ให้ด้านสูงต่ำได้เหลือเฟืออยู่แล้ว ไม่ต้องมาสังเคราะห์ L, R หน้า(สูง) ให้ป่วนสนามเสียง, สุ้มเสียงอีก รวมทั้งการเขยิบจาก 5.1 CH เป็น 6.1 CH, 7.1 CH, 9.1 CH, 11.2 CH ซึ่งไร้สาระ เพราะการฟังที่บ้าน ห้องดู(ฟัง) ไม่ได้ใหญ่โตอย่างในโรงหนัง แค่ 5.1 CH ก็เหลือๆแล้ว (ถ้า set up ถูกต้อง) พูดตามตรง ผมไปฟังระบบเซอราวด์ในโชว์รูม ในงานโชว์ประเภท 7.1 CH กี่ที่กี่ที่ ไม่เห็นได้เรื่องสักที่ สู้ผมฟัง 5.1 CH ที่บ้าน (ตอนทดสอบ AV? แอมป์) ไม่ได้เลย

?????? ดิจิตอล ER, การหน่วงเสียงซับ, การตั้ง EQ ให้แก่แต่ละ CH แต่ละลำโพง แน่นอน นี่รวมทั้งวงจรเสริมให้แก่ระบบเซอราวด์ 5.1 CH หลักต่าๆงที่คุยว่า ไว้จำลองสนามเสียง จำลองเซอราวด์เทียม ขยายบริเวณนั่งฟังให้ได้มิติเสียงดี ให้บริเวณกว้างขึ้น เหตุการณ์ผ่านไป 30 ปี พิสูจน์แล้วว่า ไม่มีใครใช้ แม้แต่เด็ก PC ขาย AV แอมป์ตามห้างก็ยังสาปส่ง เร็วๆนี้ก็มีระบบจำลองสนามเสียงรอบทิศอีก (AURO 3D) ที่ต้องดาวน์โหลด app. (เสียเงิน) เพื่อฝังวงจรนี้ให้เครื่อง AV แอมป์ของคุณ นี่มันอะไรกัน

?????? แต่ละนี่ห้อง AV แอมป์ ต่างก็พร่ำคุยเขื่อง (ในรุ่นกลางสูงถึงรุ่นสูงสุด) ว่าพิถีพิถันตรงโน้นตรงนี้ เพื่อให้ได้เสียงระดับหูทอง (AUDIOPHILE) แต่ขอโทษที วันๆไม่ต้องทำอะไร คิดแต่จะใส่ๆฟังก์ชั่น ?ยาพิษ? ที่ทำลายคุณภาพเสียงล้วนๆ ไม่ว่าการแนะนำต่อสายภาพ AV แอมป์ก่อนออกไปจอภาพ, การใส่วงจรเพิ่มความละเอียดภาพ (PICTURE UPSAMPLE) แรกๆก็แปลงภาพขาเข้าเป็น FULL HD พอจอ 4K ออกมาก็ทำให้วงจรแปลงภาพไปถึง 4K, การใส่วงจรรับสัญญาณ, ข้อมูลแบบไร้สายผ่านมาตรฐาน NFC, Bluetooth, Bluetooth (apTX), WIFI, การมีช่องรับข้อมูล(เพลง,ภาพ) จาก PC ผ่าน USB-Type B ของ AV แอมป์, การเชื่อมต่ออินเตอร์เน็ตรับการเข้าเวบเพลง, ภาพจากอินเตอร์เน็ต การควบคุมรีโมทไร้สายโดยใช้อุปกรณ์พกพา (สมาร์ทโฟน, iPad, Galaxy) พวกบริษัทเหล่านี้ไม่รู้เลยหรือว่า สิ่งเหล่านี้คือ ?ตัวแสบ? ที่ทำลายสุ้มเสียงและมิติเสียงอย่างสาหัสที่สุด

?????? ผมเคยทดสอบ AV แอมป์ของญี่ปุ่นยี่ห้อดังรุ่นท๊อปสุด เมื่อ 20 ปีที่แล้ว (ราคา 4 หมื่นบาท ถือว่าแพงมากในสมัยนั้น) เทียบกับรุ่นท๊อปสุดปัจจุบัน (ยี่ห้อเดียวกัน) ที่ราคาร่วมแสนกว่าบาท ที่มี ?ตัวแสบพิษ? ทุกตัวที่พูดถึงอย่างครบครัน ปรากฏว่า มิติ, เสียงรุ่นใหม่ เลวร้ายกว่าอย่างเทียบกันไม่ได้เลย ยิ่งรุ่นท๊อปล่าสุดสูงเป็นคืบกว่า ราคาสองแสนกว่าบาท (ดิจิตอลแอมป์) มิติ, เสียง ยิ่งอุบาทว์หูจนรับไม่ได้ (และก็แทบขายไม่ได้ด้วย) ถ้าวงการเครื่องเสียง, โฮมเธียเตอร์ยังปล่อยให้ฝ่ายการตลาดชี้นำฝ่ายวิชการ ความเลวร้าย, ปัญญาอ่อน เหล่านี้ก็จะท่วมตลาดและกอดคอกันเจ๊งทั้งบริษัท

?????? นี่คือเหตุผลที่ที่ผมซึ่งมีอาชีพเป็นนักทดสอบเครื่องเสียง เลิก, หยุด ที่จะทดสอบพวก AV แอมป์มา 4 ปีแล้ว เพราะป่วยการที่จะมาเสียเวลาลุ้นผลิตภัณฑ์เน่าๆ เพื่อให้ผู้บริโภคหลงทางไปอุดหนุน

?????? พูดง่ายๆว่า ถ้าคิดจะเล่น AV แอมป์ จงเลือกรุ่นที่เก่าที่สุด ลูกเล่นน้อยที่สุด แต่เอากำลังขับสูงๆไว้ก่อน ไม่ต้องสนใจอะไรที่มากกว่า 5.1 CH

?????? แล้วก็มาถึง หัวเรื่อง ที่ผมจ่าไว้คือ Dolby Atmos ซึ่งเป็นการบันทึกร่องเสียงเพิ่มจากปกติ 5.1 CH เพิ่มมาอีก 1 ร่องเพื่อใส่เสียงที่จะต้องปรากฏวิ่งข้ามศรีษะ (หน้ามาหลัง, ซ้ายไปขวา ฯลฯ) แน่นอน AV แอมป์ก็ต้องมีภาคขยายเพิ่มอีกจาก 5.1 CH ปกติ เพื่อต่อเพิ่มลำโพงชุดเพดานห้อง (มีตั้งแต่ 2-3 ตู้บนเพดานถึงกว่า 10 ตู้บนเพดาน!) วงจรถอดเสียงรอบทิศก็ต้องเพิ่มการถอด Dolby Atmos มาดด้วย (เอ้า เร่เข้ามา ขาย AV รุ่นใหม่อีกแล้ว Dolby Lab ก็ฟันค่าลิขสิทธิ์ได้อีกแล้ว) และถ้าแผ่นไม่ได้บันทึก Dolby Atmos ก็มีวงจรสร้างจำลองขึ้นมาให้ได้ พูดง่ายๆว่า มีความพยายามจุดกระแส เสียงวิ่งข้ามหัวบนเพดานห้อง ไม่สนใจว่า จะมีแผ่นหนัง Bluray สักกี่แผ่นที่บันทึก Dolby Atmos มาด้วย (เท่าที่ทราบมี 2 เรื่องคือ Transformer ตอนสุดท้ายล่าสุด และหนังจีน ตี้เหรินเจี๊ยะ ตอน 2) มันก็อีหรอบเดียวกับที่พยายามปลุกกระแสแผ่นเซอราวด์ 6.1 CH, 7.1 CH เอาเข้าจริงก็เห็นแต่ 5.1 CH แทบไม่มี 6.1, 7.1 CH เลย

?????? โทษที 5.1 CH ก็ set up เรื่อง Absolute Phase (การขยับเข้า-ออกของกรวยลำโพง) แต่ละ CH (centerล หน้า, หลัง, ซับ) กันขี้แตกแล้ว (ไม่เคยเจอที่ตรงกันเลย เช่น center อาจขยับออกเหมือนคู่หลัง แต่คู่หน้ากรวยขยับเข้าตู้ลำโพง ซับขยับเข้าตู้ต้องหมุนไปจาก 0 องศาเป็น 180 องศา หนังแต่ละเรื่องก็ไม่เหมือนกัน กดเลือก Dolby Digital 5.1 ก็อย่างหนึ่ง, กดเลือก DTS M-HD ก็อีกอย่าง, Dolby Digital TRUE HD ก็อีกอย่าง, Dolby digital stereo ก็อีกอย่าง แค่นี้ก็จะบ้าตายแล้ว แล้วนี้มาเพิ่มร่องเหนือเพดานอีก สติแตกแน่ ไม่ต้องสงสัยที่ไปฟังการสาธิต Dolby Atmos แล้ว เสียงจาก center ออกจมแบนติดจอ เสียงคู่หน้า (L,R) ลอยออกมาหาเรา เสียงคู่หลังถอยจม ไม่มาถึงตัวเรา ไม่มีรับกับคู่หน้าและ center เสียงจากเพดานดังแบนติดอยู่ที่ฝ้าเพดาน ไม่หลุดลงมาหาเรา เหล่านี้คือปัญหาเรื่อง Absolute phase ล้วนๆ (แล้ว 6.1 CH, 7.1 CH, 11.2 CH มันจะเละเป็นโจ๊กขนาดไหน คิดดูเอาเอง (หนังที่เขาบันทึกมาก็มั่วแบบนี้แหละ)

?????? เพราะมันยุ่งยาก เกะกะ เปลืองเงิน ผมจึงมองไม่เห็นอนาคตของ Dolby Atmos เลย มันก็จะเหมือนเรื่อง6.1, 7.1, ลำโพงหน้าสูง ฯลฯ อะไรพวกนั้น ใครที่กำลังมองหา AV แอมป์จึงอยากฝากไว้ให้คิด ไม่ต้องเอาฟังก์ชั่นนี้มาเป็นตัวเลือกเลย เล่นรุ่นรองๆลงมา เอางบไปทุ่มกับลำโพงดีๆดีกว่า เห็นผลกว่าเยอะ

?????? ทีเด็ด สุดท้าย ผมจะเล่าประสบการณ์สุดแสบให้ฟัง ผมกำลังทดสอบลำโพง ทางวางหิ้ง GURU QM 10 ขับด้วยอินทริเกรทแอมป์ Mark Levinson No.383 (100 w.RMS/eH ที่ 8 โอห์ม, 200 w.RMS/EH ที่ 4 โอห์ม) ป้อนด้วยเครื่องเล่น Bluray Oppo BDP 105 (ปรับปรุงภาคจ่ายไฟ) ผมคงไม่ลงไปถึงรายละเอียดมหึมาในการ set up ชุดนี้ เอาเป็นว่าผม set up ระดับเทพก็แล้วกัน โดยลำโพงตั้งอยู่บนขาตั้ง Target 24 HJ เอียงลำโพงเข้ามา (TOE IN) (การวางลำโพงหน้าตรง เป็นเรื่องที่งี่เง่ามากที่สุดในการ set up เครื่องเสียง) ลำโพงอยู่ห่างจากจุดนั่งฟัง 3.6 ม. ตู้ซ้าย, ขวาห่างกัน 2 เมตร ห้องฟัง(ดู) 3.85 x 9 x 2.5 เมตร ปรับสภาพอคูสติคดี ไม่มีการก้องแน่นอน (sonex 4 ด้าน, พื้นปูพรม) สายเสียง 2 CH เป็น MADRIGAL CZ-GEL 2 (บาลานท์) จาก oppo ไป Mark No. 383 มีการเซ็ต Absolute phase ของหนังแต่ละเรื่อง (oppo กดเลือก phase ได้ NORMAL/INVERSE)

แผ่นแรก DVD? เรื่อง คนเล็กหมัดเทวดา (โจว ชิง ซื๋อ) เปิดเรื่อง เสียงหัวโจกมาเฟียเดินไปมาอยู่ชั้นบนของสถานีตำรวจ เสียงลอยอยู่ที่เพดานห้องฟัง เหนือศรีษะผมเลย

แผ่นสอง DVD 2 เรื่องควบ เอาตอน 1 เรื่อง Cats & Dogs ฉากสุนัขสายลับ(ที่โดนแมวจับขึ้นรถตู้) เอาปากคาบกิ่งไม้ โหนโยกซ้าย-ขวา(มีแมวตัวร้ายเกาะอยู่) เสียงต้นไม้โยกฉวัดเฉวียนซ้ายไปขวา ขวาไปซ้าย โค้งอยู่เพดานห้อง

แผ่นสาม DVD เรื่อง TOMB RAIDER ตอน THE CRADLE OF LIFE ลาซ่า ครอสท์ทูมเรเดอร์, กู้วิกฤตล่ากล่องปริศนา หลายฉากที่เสยีงวิ่งอยู่บนเพดานห้อง ไปมา เข้า_ออก ซ้าย-ขวา

แผ่นที่สี่ BluRay ?BATTLE : LOS ANGELES? หลายฉากที่เสียงอยู่เหนือเพดานห้อง ยานรบต่างดาววิ่งวนที่เพดานไปมา

ผมเชื่อว่ายังมีอีกหลายแผ่นทำเช่นนี้ได้ นี่แค่ฟังจากระบบเสียง 2 CH, ลำโพงคู่เดียว ยังให้เสียงได้ดุจเซอราวด์ 360 องศา (เหนือ Dolby Atmos เสียอีก)

?????? ผมจึงขอถามว่า แล้วเราจะไปเล่นเซอราวด์ 5.1 CH ให้วุ่นวายรกห้อง สติแตกไปทำไม สู้เอางบมาลงกับเครื่องเล่น Bluray ระดับพระกาฬ อย่าง oppo BDP 105 D (46,000 บาท) อินทริเกรทแอมป์ 2 CH ดีๆ (เอาประหยัดก็ DENON สเตอริโอ อินทริเกรทแอมป์, PHD อินทริเกรทแอมป์, ROGUE, ?Reality Audio, SIM AUDIO หรือ ใครเงินถึงก็อินทริเกรทแอมป์ไฮเอนด์อย่าง GAMUT D 150i ไปเลย ลำโพงก็ตั้งแต่ KLIPSH RB61 ? MK2, CASTLE AVON 2, KEF LS-50, DYNAUDIO DM 27/2, JBL S180, JBL S170, ELAC BS73 (บัดกรีสายภายใน เอาตัวยูเสียบออก) เป็นต้น แค่นี้ก็ได้ระบบเซอราวด์ที่ธรรมชาติที่สุด, ชุดฟังเพลงที่เสียงสุดยอดด้วยเช่นกัน (ซึ่ง AV แอมป์ไหนๆก็เทียบไม่ได้)