การติดตั้งไมโครโฟนอย่างเซียน

โดย...อ. ไมตรี ทรัพย์เอนกสันติ

1. เลือกไมค์ให้เหมาะกับงานที่สุด (ถ้าทำได้ เช่น ไมค์สำหรับเสียงร้อง, สำหรับกลองเบส, สำหรับดับเบิลเบส ฯลฯ) หรืออย่างน้อยไม่ผิดงาน เช่น เอาไมค์สำหรับเสียงกลองเบสเป็นไมค์ร้อง (หรือกลับกันก็ไม่ดี)

??????????????? 2. ถ้าทำได้ ให้จัดไมค์ 1 ตัวต่อเครื่องดนตรี 1 ชิ้น (หรือน้อยที่สุด) คือ 1 ต่อ 1 แต่จะลงทุนสิ้นเปลืองไมค์มาก ก็อาจใช้วิธีแยกเป็นแต่ละกลุ่มเครื่องดนตรีต่อไมค์ 1 หรือ 2 ตัว เช่น กลุ่มเครื่องเป่า, กลุ่มเครื่องสาย และกลุ่มนักร้อง

??????????????? 3. ในกรณีเป็นกลุ่ม ให้ใช้ไมค์ที่มีรูปแบบการรับเสียงกินกว้างด้านหน้า แต่ไม่ใช่รอบตัว กรณีไมค์ 1 ตัวดนตรี 1 ชิ้น เลือกรูปแบบการรับเสียงเป็นมุมแคบที่สุด เพื่อไม่ให้เก็บเสียงอื่นลอดเข้ามา (การเก็บความกังวาน หรือบรรยากาศของวงจะใช้ไมค์อีกชุดที่เก็บรอบตัว วาง หรือแขวนห่างออกมา)

??????????????? 4. พวกเครื่องดนตรีที่ประกอบด้วยอุปกรณ์หลายๆ ชิ้น เช่น กลองชุด เปียโนหลังใหญ่ (แกรนด์เปียโน) มักต้องการไมค์มากกว่า 1 ตัว (2, 3 หรือมากกว่านั้น แล้วแต่ว่าจะเน้นเก็บกันให้ชัดเจนขนาดไหน) เพื่อให้การ mix เสียงทำได้ง่ายขึ้นมาก...สั่งได้

??????????????? 5. การเลือกใช้ไมค์ ไมค์ขนาดใหญ่ (ไดอะแฟรมใหญ่) จะให้เสียงอิ่มแน่น มีมวลมากกว่า ไดนามิกมากกว่า สวิงเสียงค่อยสุดไปดังสุดได้เต็มที่กว่า (สงัดกว่า) แต่อาจไม่เปิดโปร่งทะลุสุดๆ เท่าไมค์เล็ก

??????????????? 6. ไมค์แบบคอนเดนเซอร์จะไวต่อการเก็บเสียงมาก รวมทั้งมีขนาดเล็กกะทัดรัด แต่ต้องการไฟเลี้ยงอาจยุ่งยากหน่อย ด้านเสียงคงอิ่มหวานมีมวล โรแมนติก สู้ไมค์ไดนามิกปกติขนาดใหญ่ไม่ได้ ทรวดทรงชิ้นดนตรี, นักร้อง จะสู้ไม่ได้เช่นกัน (ความเป็น 3 มิติ หรือ 3D น้อยกว่า)

??????????????? 7. ไมค์แบบมีภาคขยายหลอดในตัว เสียงจะฉ่ำ อิ่ม หวาน โรแมนติก แต่ก็ต้องระวังการสั่นกวนตัวหลอด เสียงมักไม่ค่อยคมชัดสุดๆ หรือเก็บรายละเอียดได้สุดๆ เท่าไมค์ปกติ แต่ก็มีเสน่ห์ดี มีความเป็นดนตรีสูง

??????????????? 8. ไมค์โด่งดังในอดีตแบบเป็นตำนาน ก็ต้องคำนึงถึงสไตล์เพลง, ระบบเสียงในปัจจุบันด้วยที่ต่างกันมาก อาจเข้ากันไม่ได้

??????????????? 9. ในการติดตั้งไมค์ ต้องให้ตัวมันนิ่งที่สุด มิเช่นนั้น เสียงจะคลุมเครือไม่ชัดเจนเท่าที่ควร ควรใช้ขาตั้งที่มีคุณภาพดี อาจเป็นแบบวงแหวนแขวนตัวไมค์ลอยตัว หรือแบบดอลลี่ (คานยก) ปัจจุบันมีการใช้ไมค์ขนาดเล็กหนีบที่เครื่องดนตรี เช่น เครื่องเป่า, เครื่องสี อาจสะดวกดี แต่อย่างไรก็ตาม การสั่นสะเทือนต่อตัวไมค์น่าจะลดทอนความคมชัด เสียงหลุดลอยออกมาอยู่ดี

??????????????? 10. ถ้ามีเสียงลมปะทะก็ต้องใส่หน้ากากกันลมหน้าไมค์หรือสวมหัวฟองน้ำช่วย

??????????????? 11. ถ้าเป็นไมค์ไร้สาย ถ้าทำได้ ควรหาวัสดุป้องกันคลื่นมาห่อหุ้มตัวไมค์ (อย่าห่อสายอากาศด้านล่าง... คือต้องเปิดดูว่าสายอากาศอยู่ส่วนไหนด้วย) เสียงจะมีทรวดทรง อ่อนแก่ดีขึ้น (ลดการกวนจากคลื่น RF ภายนอก)

??????????????? 12. ถ้าเลือกได้ ไมค์สายเสียงจะมีมิติ, ทรวดทรงดีกว่า

??????????????? 13. ต้องทำการ ?ฟังทดสอบ? ทิศทางการเดินสายไมค์ทุกเส้น ว่าควรเดินเรียงยี่ห้อสาย อ่านจาก mix ไปตัวไมค์ หรือกลับกัน (เรียกว่า ตรวจหัว-ท้าย direction ให้เลือกที่ฟังแล้วเสียงมีตัวตน มีทรวดทรงเป็น 3 มิติกว่า)

??????????????? 14. ฟังทดสอบด้วยว่า ได้บัดกรีขั้วบวก, ลบ ของสายไมค์ถูกต้องทั้งวง อันจะทำให้ ดอกลำโพงขยับดันอากาศออกมาหาเราถูกต้องเหมือนกันหมดในทุกๆ ไมค์แต่ละตัว (เรียก ตรวจสอบ absolute phase)

??????????????? 15. ระวังไม่ให้สายไมค์พาดทับแตะต้องตัวเอง (ม้วนๆ), กับสายอื่น, สายลำโพง, สายไฟ, สายวิดีโอ ฯลฯ

??????????????? 16. ขณะบรรเลง ไมค์ที่ไม่ใช้ต้องปิดที่ mixer ห้ามเปิดแช่ทิ้งไว้ มันจะเกิดการรั่วจากเสียงรอบข้างเข้าไมค์เหล่านี้ (cross talk) (เช่น ไมค์โฆษก, พิธีกร, นักร้อง)

??????????????? 17. ระวังเสียงจากลำโพงต่างๆ (ลำโพงที่ยิงเสียงไปคนดู, ลำโพง stage monitor) ส่งเสียงย้อนกลับเข้าไมค์ เสียงจะอื้ออึง, มั่ว และ mix ยาก

??????????????? 18. การวางตัวไมค์ใกล้เครื่องดนตรี, นักร้อง (ปาก) จะช่วยเพิ่มมวลเสียง ความอิ่ม, น้ำหนักเสียง (เรียก proximity effect) ทำให้ไม่ต้องเร่งช่วยมาก ลดการรั่วกวนเสียงระหว่างไมค์ ระหว่างชิ้นดนตรีด้วย

??????????????? 19. อย่านำไมค์วางบนเครื่องดนตรี หรือผูกกับเครื่องดนตรี (เห็นบ่อยกับเปียโน) การสั่นกวนจะตีกับเสียงที่ไดอะแฟรมเก็บจากอากาศ

??????????????? 20. ถ้าเป็นไมค์ไร้สายแบบใส่ถ่านชาร์จ ต้องชาร์จให้เต็มอิ่มที่สุดเสมอ ถ้าเป็นแบบใส่แบตเตอรี่ (ถ่านไฟฉาย) ต้องใช้ของใหม่สดๆ (พวกลิเธียม อย่าง Energizer สีฟ้าดีที่สุด ถ่านชาร์จเสียงแย่กว่า) อย่าลืมว่าคุณภาพถ่านมีผลต่อเสียงมาก

??????????????? 21. ไมค์ดีๆ จะให้เสียงครบโดยแทบไม่ต้องแต่ง EQ ช่วย แถมไม่หวีดหอนง่าย ดูดเสียงได้ไว เสียงไม่พร่าง่ายๆ ใส่เอคโค่ช่วยนิดเดียว หรือแทบไม่ต้องใส่เลย ทำให้เสียงชัดเจนยิ่งขึ้น

??????????????? 22. การวางไมค์บนโต๊ะ บนโพเดียม ระวังเสียงสะท้อนจากผิวโต๊ะ และโพลเดียม

?